Gargano
(voor fotovergrotingen klik op afbeeldingen op
kingfisher's weblog)
Als een spoor aan de laars van Italië, tegen de Adriatische zee, ligt het dunbevolkte schiereiland Gargano. Het herbergt een ruige kustlijn met vele grotten, betoverende baaitjes en schilderachtige kustplaatsjes. Het bergachtige binnenland is deels dicht bebost, met als spil het 10.000ha grote natuurreservaat Foresta Umbra. De hoogste top van de Gargano is Monte Calvo en is 1055 meter hoog. In het binnenland lijkt de tijd te hebben stil gestaan. Hier tref je nog schaapherders aan die hun schapen en geiten op de bergweiden laten grazen. Deze bergweiden en vochtige bossen herbergen een enorme rijkdom aan orchideeën. De cijfers en letters op de kaart zijn enkele vindplaatsen van deze fraaie plantengroep. Mijn uitgangsbasis is het plaatsje Monte Sant’Angelo.
Op naar de Gargano
Dinsdag 22 april was het zover. De vliegreis over de Mont Blanc via Milaan naar Bari verliep voorspoedig. In Bari een huurauto opgepikt om via de binnenlanden van Italië naar Monte Sant’Angelo te rijden. Monte Sant’Angelo is een bergdorpje dat via haarspeldbochten te bereiken is. Ik verbleef in het Palace Hotel San Michele, een eenvoudig maar goed hotel met een schitterend uitzicht over het lage land en de zee en op steenworp afstand van een fraai kasteel.
Het dorpje kent vele hoogteverschillen die je via trappetjes kunt overbruggen. Het geheel doet wat te heet gewassen en gekrompen aan; de paadjes zijn erg smal en ook de ingangen van winkeltjes en restaurantjes zijn nauwelijks breder dan de buitendeur. Als Nederlander was ik een bijzondere attractie voor de plaatselijke pizzeria. Het personeel dook over elkaar heen om te horen wat ik in zo’n afgelegen gebied te zoeken had.
Roadtrips
Dagelijks trok ik er met de auto opuit om de Gargano te ontdekken. Leidraad was grotendeels een reisbeschrijving over vindplaatsen van orchideeën. De onbegrijpelijke kaart probeerde zo goed mogelijk over te brengen op een gedetailleerde streekkaart en in de Tomtom. Op de meest afgelegen plaats en in de stromende regen kreeg ik natuurlijk een lekke band. De tyraps van de velgen heb ik met een stuk oud ijzer doorgesneden en uiteindelijk de reservewiel eronder gezet. De volgende dag op zoek gegaan naar een garage voor een nieuwe band. Ook dit was een hele onderneming, want in de bergdorpjes waren nauwelijks garages te vinden, sprak de bevolking geen fluit Engels en hadden ze nergens de juiste soort band. Uiteindelijk kon ik ergens een tweedehandse op de kop tikken.
Ophrys passionis subsp.garganica – Vroege spinnenorchis
Toch kon dit de pret niet drukken. Wat een adembenemend mooie omgeving, een immense uitgestrektheid en wat een weelde aan orchideeën!
Foresta Umbra
Eindelijk brak de zon door. Met de auto naar Foresta Umbra gereden. Langs de weg en in de heuvelachtige weiden naar het bos groeiden duizenden orchideeën. Het bladerdek van de eeuwenoude oerbomen met de enkeldikke klimoplianen was zó dicht, dat de temperatuur in het bos gemiddeld zo’n 7 graden lager was dan daarbuiten. Hier stuitte ik op enkele grijswitte orchideeën; het vogelnestje!
Foresta Umbra; Neottia nidus-avis – Vogelnestje
Torre di Porticello
Langs de kust van de Gargano staan tientallen eeuwenoude verdedigingstorens. De meeste liggen erg afgelegen en zijn nauwelijks toegankelijk. Ik heb onder andere deze fraaie Torre di Porticello bezocht. De lucht was bezwangerd met een zoete, kruidige geur en getooid met het getjilp van tientallen bijeneters. Enkele zandhagedissen lagen languit op de rotsen te zonnen.
Torre di Porticello met links op de oever een Trabucco
Trabucco; visplatvorm
Een trabucco is een groot houten platvorm dat gebruikt wordt om mee te vissen. Oorspronkelijk werden ze gebouwd door oude vissers om zelf niet meer de woeste zee op te gaan. Aan het platvorm worden netten gehangen die middels een ingenieus systeem boven water worden getild.
Velden vol orchideeën
links: Orchis purpurea – Purperorchis
midden: Orchis morio – Harlekijntje
Rechts: Dactylorhiza romana – Romeinse orchis
De Gargano is beroemd vanwege haar grote rijkdom aan orchideeën. Vooral op de wat meer afgelegen plekken, hoger de bergen in, waar de schaapherders hun kudde minder intensief laten grazen, is het een ware bloemenzee.
Orchis italica – Italiaanse orchis
buitenkant: Orchis morio – harlekijntje
midden: Orchis papilionacea – vlinderorchis
Ophrys holoserica – hommelorchis
Ophrys bertolonii – zadelophrys
Ophrys lutea species
Van de gele ophryssen bestaan een aantal erg op elkaar gelijkende ondersoorten, die ook in de Gargano voor komen. Ik kwam ze veelal tegen in wegbermen en in open bossen op stenig substraat.
links: Ophrys tenthredinifera – wolzweverophrys
midden: Aceras anthopophorum – poppenorchis
Rechts: Ophrys lutea spec. – gele ophrys
Tot slot
Aan al het goede komt een eind. Ik liet de Gargano met haar schitterende berglandschappen, sprookjesachtige bossen, haar ontelbare orchideeën en haar in gebrekkig en onbegrijpelijk Engels sprekende bevolking achter me. Met behulp van de Tomtom reed ik via landweggetjes door kruidige olijfboomgaarden en wijngaarden op weg naar het vliegveld in Bari. De doorgaande weg naar de afgelegen car rental was afgesloten, waardoor ik telkens weer op een doodlopend stuk uitkwam. Dan maar keren op de snelweg en eindelijk bereikte ik het verhuurbedrijf en werd ik met een shuttlebus op het vliegveld afgezet. Daar was het een gehaast om in te checken en moest ik uiteindelijk mijn 1-poot statief inleveren omdat dit als wapen kon worden gebruikt. Bij de overstap op Milaan werd ik gefouilleerd en namen ze met een doekje een zweettest af, om op drugs te controleren. De reis verliep verder voorspoedig. Het was weer een schitterende vakantie;
Gargano, che bello!
Links: Aceras anthopophorum – poppenorchis
rechts: Orchis italica – Italiaanse orchis
